Gepastoreerd worden door Father Brown

Ik heb vorige week Covid gekregen, en ik was er meteen kapot van. Dat betekende dat ik veel tijd op mijn bank voor de tv doorbracht en naar mijn nieuwe favoriete Britse mysteriedrama keek: Father Brown. Ik ben een Johnny die de laatste tijd naar Father Brown is gekomen, maar dat werkt in mijn voordeel, want er zijn nu 10 seizoenen te verwerken op BritBox. De show, gebaseerd op de verhalenreeks van G.K. Chesterton, volgt Father Brown, een rooms-katholieke priester, die op voortreffelijke wijze wordt gespeeld door Mark Williams, terwijl hij misdaden oplost in een schilderachtig plattelandsdorp uit de jaren 50, vergezeld door een groep onwaarschijnlijke vrienden en kennissen, en meestal kruipend onder de huid van de plaatselijke politie-inspecteur. Het is de perfecte luchtige en humoristische show van het type „whodunnit”. Het is ook een masterclass in pastorale zorg. Tijdens een van mijn seminarielessen gaf professor Danjuma Gibson ons deze basisdefinitie van pastorale zorg: in elke situatie de aanwezigheid van een getrouwe God verdragen. Verzorging kan op veel dingen lijken, zei hij: een ovenschotel meenemen, een kaart schrijven, iemand meenemen voor een dagje uit. Maar pastorale zorg laat iemand weten dat God zich bewust is van en betrokken is bij alles wat er op dit moment in zijn leven gebeurt. Met je woorden en luisteren, gebed en aanwezigheid draag je die waarheid in je op en maak je die duidelijk. Vader Brown doet veel dingen. Hij lost misdaden op, bezoekt feestjes, fietst van het ene deel van het dorp naar het andere, en waarschijnlijk schrijft hij ergens in de week een preek. Maar wat hij ook doet, hij is op dat moment aanwezig in de aanwezigheid van een getrouwe God. Bij de ontdekking van een lijk knielt pater Brown, trekt zijn stola aan en bidt. Als hij met potentiële verdachten praat, is zijn eerste uitspraak altijd: „Als je ooit met iemand moet praten, is St. Mary's altijd open.” Als hij ontdekt wie de moordenaar is en hen probeert te overtuigen om zichzelf aan te geven, gaat het nooit om het oplossen van de zaak, maar om de toestand van de ziel van die persoon. Ja, Father Brown houdt ervan mysteries op te lossen. Maar door dit alles heen brengt hij mensen voor God en draagt hij de aanwezigheid van God bij de mensen. En hij doet dat alsof praten over God de meest natuurlijke en normale zaak van de wereld is. En misschien is dat wat ik het meest bewonder aan Father Brown. Hij voelt zich zo thuis in zijn rol als herder der zielen, voelt zich dus op zijn gemak als hij iemand vraagt naar zijn of haar geestelijk leven, zo zelfverzekerd wanneer hij zijn geloof uitdrukt in een God die actief in de wereld aan het werk is. Hij veronderstelt niet alle antwoorden te hebben, hij laat moeilijke dingen moeilijk zijn en hij maakt ruimte voor twijfels en vragen van mensen. Maar hij spreekt een geloofstaal met zo'n oprechtheid en gemak dat meestal zelfs de meest fervente atheïsten uiteindelijk hun ziel aan hem ontlasten, waardoor de scheur in hun harnas zichtbaar wordt waar het licht zou kunnen binnendringen. Ik bewonder dit in Father Brown, want het is iets dat me niet zo gemakkelijk overkomt. Dat lijkt nogal angstaanjagend om als pastoor te zeggen, maar daar is het dan. Ik kan de hele dag en elke dag blogposts schrijven en preken, de Schrift uitpakken en theologische waarheden onderzoeken. Ik bid met parochianen als ik hen bezoek in het ziekenhuis. Ik praat niet... niet over God. Maar ik draag ook niet noodzakelijk mijn geloof op de tong. Sterker nog, in sommige situaties — in de kapsalon bijvoorbeeld — hoop ik dat het onderwerp van mijn beroep niet ter sprake komt (dat gebeurt bijna altijd). Dit komt mede door het dansje dat bijna altijd gebeurt als mensen ontdekken dat ik pastoor ben. Eerst kun je zien hoe het met elkaar gaat als ze hun definitie van hoe ze dachten dat een pastoor eruitzag, herwerken. Dan is er nog de snelle herinnering aan alles wat al gezegd is, welke scheldwoorden er zijn uitgesproken, welke onhandige verhalen er zijn gedeeld. Dan is er nog de onzekerheid over waar je heen moet. Dit alles gebeurt in een tijdsbestek van ongeveer vijf seconden onder het aanbod: „Oh, dat is zo interessant!” Vader Brown heeft het voordeel dat niemand verbaasd is als hij het over God heeft. Eén blik op zijn zwarte soutane en hoed met brede rand en je weet precies voor wie deze man staat. Hij heeft ook het voordeel dat hij op een plaats en tijd leeft waarin geloof een meer verondersteld onderdeel van het leven van mensen was. En er zijn normen en liturgieën waarop hij kan vertrouwen — de laatste riten, biechten, enz. — die hem naar mensen en mensen naar hem brengen. Dus terwijl ik me een weg baant door deze moordmysterieserie, word ik jaloers op de hoofdpersoon. Ik vraag me af of het makkelijker zou zijn om met volslagen vreemden over God te praten als ik een halsband zou dragen. (Laatst waren mijn co-pastor en ik aan het praten over de kermis die eraan zou komen, waar we een stand zullen hebben, en hoe ik zou willen dat we een stel halsbanden droegen, zodat we gemakkelijker geïdentificeerd konden worden. We maakten grapjes dat we in plaats daarvan gewoon hele dure sneakers konden dragen.) Ik vraag me af of mensen — zowel kerkelijke als niet-kerkelijke mensen — het makkelijker zouden vinden om over geloof te praten als we meer rituelen hadden om op te steunen, woorden en bewegingen die geloof in het alledaagse en het alledaagse in ons geloof zouden brengen. Maar ik word ook aangemoedigd — en geïnspireerd — door deze fictieve priester. Bovenal krijg je het gevoel dat pater Brown thuis is in God. Dat hij zelf de aanwezigheid van een getrouwe God ervaart. Meer dan een paar keer komt pater Brown in gevaar — „helemaal alleen!” want de criminelen waarmee hij wordt geconfronteerd, houden ervan om te beschimpen. Maar de priester schudt gewoon zijn hoofd. „Ik ben nooit alleen”, zegt hij. En hij meent het. En daar verlang ik — naar wat wij allemaal, denk ik — het meest naar verlang. Om je thuis te voelen in God. Om de aanwezigheid van onze trouwe God te kennen, in elke situatie. Om naar zijn aanwezigheid geleid te worden. Om predikant te worden. Wie had gedacht dat zo'n predikant gedeeltelijk van een fictieve priester zou kunnen komen?