Houdt het stand?

Misschien komt het omdat millennials op dit moment veel mainstream schrijven, maar het lijkt erop dat nostalgie tegenwoordig populair is. Zijn reboots een goed idee? Ik keek naar de nieuwe Indiana Jones-film, met Harrison Ford, 80 jaar oud, die rende en sprong en werd neergeschoten en vechtscènes deed. Over een paar weken komt er een nieuwe Mission Impossible film uit. Ik heb eerder dit voorjaar ook de nieuwe film Top Gun: Maverick gezien. Toen las ik een essay over Bridget Jones' Diary, 25 jaar later, en herlas ik Judy Blume's boek, Are you There God? Ik ben het, Margaret. Er is ook een filmversie van Blume's boek dat onlangs is verschenen. Als historicus bestudeer ik altijd het verleden. Maar als millennial heb ik gemerkt dat mijn verleden opnieuw is opgestart en opnieuw is verpakt voor een Gen Z-publiek. Blijkbaar zijn de jaren negentig cool voor jonge mensen op dit moment. Jammer dat ik mijn iconische jeansjack niet heb bewaard. Gelukkig heb ik een paar epische GAP jeans en mijn Radiohead cd bewaard. En ik ken nog steeds alle woorden van te veel Brittany liedjes. Soms vragen studenten om aanbevelingen voor „oude” films of muziek, en dat maakt me aan het lachen. Persoonlijk denk ik dat films uit mijn kindertijd zoals Ferris Beuller's Day Off, The Sandlot, Almost Famous en The Princess Bride het in de loop van de tijd grotendeels hebben volgehouden. Veel films, liedjes, kunst en literatuur uit de jaren 90 en begin 2000 houden geen stand en zijn gedateerd, wat betekent dat ze naar hedendaagse maatstaven 'problematisch' zijn. Een vriendin vertelde me dat ze The Cosby Show opnieuw heeft bekeken en we bespraken dat het standpunt van de show fascinerend en soms erg grappig is, maar ook helemaal niet grappig, gezien de manier waarop Bill Cosby vrouwen behandelt, die recentelijk aan het licht kwam. Maar sommige dingen houden stand, omdat ze nog steeds leuk zijn en een standpunt hebben en contact maken met de kijker, hoewel ze op een andere tijd en plaats en voor een ander publiek zijn gemaakt. Ik las het korte verhaal van Madeline Miller, Galatea, als een versie van Ovidius' versie van de Pygmalion-mythe in de Metamorfosen. Ovidius vertelt het verhaal van een beeldhouwer, Pygmalion, die geschokt is door prostituees en hen als obsceen en schaamteloos veroordeelt. Hij wijst alle levende vrouwelijke kameraadschap af, in plaats daarvan boetseert hij de perfecte vrouw uit ivoor. Pygmalion maakt deze vrouw perfect, in zijn ogen, en wordt verliefd op haar. Hij bidt tot Venus en de godin brengt de ivoren vrouw tot leven. Pygmalion houdt haar en de vrouw vast, voelt zijn kussen, bloost diep (in tegenstelling tot de prostituees), en ze trouwen en krijgen een kind. En volgens Ovidius leven ze nog lang en gelukkig. Miller legt uit dat dit verhaal is verteld en opnieuw verteld in muziek, dans, poëzie, film en literatuur. My Fair Lady komt uit dit verhaal, net als versies van make-overfilms zoals Pretty Woman. Sommigen zien het verhaal van Ovidius als een verhaal in een verhaal, verteld door een verbitterde en bedroefde Orpheus. Sommigen zien het als een romance en hebben betrekking op het make-overaspect van het verhaal. Velen hebben het verhaal van Ovidius gezien als een metafoor voor hoe kunstenaars verliefd worden op hun kunst. Anderen hebben het verhaal als zeer verontrustend ervaren. Volgens Miller is het pas een happy end als de lezer accepteert dat de perfecte vrouw niets anders heeft dan een man te behagen. Galatea, de ivoren sculptuur die een vrouw wordt, komt niet aan het woord in het verhaal van Ovidius. Ze heeft ook geen naam en wordt alleen „de vrouw” genoemd. Voor Miller gaat Ovidius' verhaal over Galatea over transformatie: „over het vinden van vrijheid voor jezelf in een wereld die je dat ontzegt.” Dit is natuurlijk een modernere kijk op het verhaal van Ovidius. Miller eindigt haar korte verhaal met de volgende woorden: „maar dat is het kenmerk van een goede bronmythe; het water is zo breed dat het eeuwenlang kan reiken.” Wat houdt in de loop van de tijd stand en waarom? Wat is vergeten en waarom?

Madeline Miller, Galatea: A Short Story, (New York: Harper Collins, 2013); nawoord uit 2022.