Wat blijft er achter

Listen To Article

Het grootste deel van zijn leven beheerde mijn grootvader een appelboomgaard.

We noemden het opa's boomgaard, hoewel technisch gezien de 200 hectare appels (plus 50 hectare perziken, kersen en pruimen) nooit echt van ons behoorde, behoorde nooit tot opa. Mijn vader en zijn broers en zussen zijn opgevoed op die boerderij, en in veel opzichten, was ik dat ook. Het is moeilijk om onze familiegeschiedenis te scheiden van de bomen die nu verdwenen zijn, van de hectare glooiende land waar we appels plukten, trekkerritten maakten op opa's schoot, forten bouwden en met onze neven speelden.

Enkele jaren geleden, toen ik werkte aan een schrijfproject over de boomgaard, vertelde mijn vader me een verhaal dat hem was doorgegeven door de eigenaren van de boomgaard: tijdens de Tweede Wereldoorlog, een decennium voordat opa en zijn jonge familie op de boerderij kwamen wonen, waren Duitse krijgsgevangenen ingehuurd om appels te plukken.

Gefascineerd door dit stukje informatie, ben ik begonnen met uitgebreid onderzoek naar de Duitse krijgsgevangenen die werden geveegd op eens lege Victory schepen die terugkeerden van bevoorrading naar Europa, een oplossing voor het tekort aan arbeidskrachten in het land. Van 1943 tot 1946 kwamen 425.000 krijgsgevangenen — meestal Duitsers, maar sommige Italianen — naar werkkampen in de Verenigde Staten.

In Michigan, waar de boomgaard van onze familie zich bevindt, hebben tweeëndertig basiskampen gevangenen gehuisvest die uit de oorlog zijn geplukt en op vele manieren gered door gevangen te worden genomen. De meesten waren dankbaar om hun wapens op te geven en naar kampen te sturen waar ze goed gevoed werden en uitbesteed werden aan boerderijen waar ze misschien de taak kregen selderij, appels of suikerbieten te plukken.

Hoewel boeren en hun families werden gewaarschuwd om zich niet te verbroederen met de vijanden die op hun land aankwamen, werden deze instructies niet zorgvuldig in acht genomen. Vijandelijke linies begonnen snel te vervagen toen mensen praatten en zij aan zij werkten. De gevangenisbewakers die de krijgsgevangenen naar boerderijen begeleidden, vaak geclassificeerd als ongeschikt voor gevechten, waren over het algemeen een ontspannen bemanning en draaide snel hun hoofd als de krijgsgevangenen werden uitgenodigd voor het diner naar de boerderij, vooral als ze ook uitgenodigd werden om deel te nemen.

Hoewel een paar fervente nazi's hun gewicht in de kampen duwden, waren de meeste krijgsgevangenen, vooral aan het einde van de oorlog, jonge, gedesillusioneerde soldaten, meer bewust van elke dag die voorbijging op Amerikaanse bodem dat veel van hun voedsel leugens waren. Voor sommigen begon dit op de dag dat ze een Amerikaanse haven binnenvaren en ze ontdekten dat New York, zoals ze hadden verteld, niet tot ruïnes was gebombardeerd.

De details van de krijgsgevangenen op de boomgaard van mijn opa zijn vaag en weinig, maar het verhaal, zoals het aan mijn vader werd doorgegeven, gaat als volgt: toen de herfstzon naar de horizon kroop op aan het einde van hun laatste dag tijdens hun laatste dienst, huilden de gevangenen toen hen werd verteld dat het tijd was om te vertrekken.

Maar ik geloof dit niet. Ik denk niet dat die soldaten huilden omdat ze bang waren voor de dood. Ik weet zeker dat ze huilden omdat gevangen zitten in een boomgaard in veel opzichten makkelijker was dan naar huis gaan. Ze huilden omdat die rustige dagen in de boomgaard hen een ontsnapping hadden gegeven, een hoek van de wereld waar ze konden doen alsof alles in orde was. Thuis in Duitsland wachtten ze op hen, waren gebombardeerde huizen, lege kasten, verloren banen en schuld van overlevenden.

Terwijl ze hurken onder takken, klommen ladders naar de toppen van de bomen, verdraaide en trok appels uit hun takken, geleegd vol plukken zakken appels in bushel-kisten, waren ze in staat om hun handen en hun gedachten te bezetten. Ze kregen uitstel, een plek om dekking te zoeken, om in en uit te ademen, om op te kijken naar een blauwe hemel en te doen alsof, net als zij, hun families goed gevoed waren, en net als deze boerderijen waren hun huizen niet in puinhoop. Hun gevangenisbaan was een toevluchtsoord geworden, een schuilplaats.

* * *

Ik schrijf nu uitvoerig over de gevangenen — een poging tot een jonge volwassene, roman-in-vers die het verhaal vertelt van Claire, een 15-jarig meisje dat opgroeit in een Michigan appelboomgaard, en Karl, een 17-jarige Duitse krijgsgevangene die naar die boomgaard komt, heimwee en de leugens doorzocht die hij in de Hitler Jeugd kreeg.

Als onderdeel van mijn onderzoek, heb ik het genoegen gehad om Greg Sumner te ontmoeten, een professor aan de Universiteit van Detroit Mercy, en auteur van het boek, Michigan POW Camps in de Tweede Wereldoorlog. Greg gaf onlangs een enthousiaste en goed bezochte talk in de Grand Rapids Public Library, en ik zat op de eerste rij, vraatzuchtig notities te krabbelen en een lijst te maken van alle scènes die ik nu ga schrijven.

Toen hij na zijn presentatie met Greg sprak, vertelde hij me over een Volkstrauertag — de Duitse Nationale Dag van de rouw — een ceremonie die elk jaar plaatsvindt op Fort Custer National Cemetery in Battle Creek, Michigan op de derde zondag van november. Fort Custer is de rustplaats van 26 Duitse krijgsgevangenen die stierven tijdens hun stage in Michigan, van wie 16 werden gedood bij een tragische botsing met treinwagens toen ze naar hun kamp werden vervoerd. Meer dan alleen een Veteranendag herinnert de Volkstrauertag zich niet alleen soldaten die in oorlogen zijn gedood, maar ook iedereen die stierf door onderdrukking vanwege ras, religie, handicap of overtuiging.

En dus, afgelopen zondag heb ik mijn vader gerekruteerd om mee te doen op mijn onderzoeksmissie naar Fort Custer om de Volkstrauertag Ceremonie bij te wonen. Ik wist niet wat te verwachten, en was verbaasd toen we naar de begraafplaats trokken om een menigte mensen te zien verzamelen rond de 26 witte grafstenen van krijgsgevangenen. Het programma, dat muziek van een Duits koor uit Detroit bevatte en het afvuren van schoten van een erewacht, bevatte een herdenkingsadres van Wolfgang Moessinger, het Consulaat-Generaal van Chicago. Na het horen van zowel de Nationale Anthems van de VS als Duitsland, Moessinger daagde de menigte uit om niet te vergeten „de mensen die waren misbruikt door een criminele regering op dat moment.” Hij sprak ook dankbaarheid uit voor het Amerikaanse volk dat bereid is om „voor deze slachtoffers te zorgen”.

Ik voelde me tegenstrijdig toen ik op het kerkhof stond. Voor een dag van rouw was er een behoorlijke hoeveelheid opwinding in de lucht. Kunnen die twee emoties in harmonie samengaan? Het bezoek bracht me naar zoveel vragen als antwoorden: hoe eren we levens terwijl we de verschrikkingen van de oorlog erkennen? Op welke manieren waren deze Duitse krijgsgevangenen slachtoffers en op welke manieren speelden zij — zelfs als onwetende — in een kwaadaardige poging tot etnische zuivering? Zouden deze soldaten even gevierd of verwelkomd zijn als ze niet zo veel hadden lijken op de zonen die Michigan families hadden gestuurd om in het buitenland te vechten? Zouden we daar staan, herdenken en herinneren, als hun huid een andere kleur had gehad?

Na de ceremonie werden we uitgenodigd voor een receptie in een lokale VFW Hall, waar het koor nog een paar liedjes zong en Duitse taarten werden gedeeld. Daar, tegenover mij, ontmoette ik een 90-jarige vrouw, Hedwig, die slechthorend was, maar een vriendelijke dochter had die ons gesprek hielp vergemakkelijken.

Hedwig leunde in dicht om me te vertellen dat ze had gewoond in München als een jong meisje tijdens de oorlog, en later, na het vinden van een baan werken voor de Amerikaanse overheid, ontmoette een jonge Amerikaan en een paar jaar later vond zichzelf een Amerikaanse immigrant. Ze droeg een foto uit 1943 met zich mee van een groep krijgsgevangenen, gegeven door een buurman, die een van de mannen op de foto was. Ze duwde de foto over de tafel naar me toe en stond erop dat ik hem zou nemen. „Ik heb dit lang genoeg gehouden,” zei ze. „Het is jouw beurt.”

Ze zei: „Zoveel herinneringen aan mijn jeugd, sommige goede, vele slechte. Mensen hebben me verteld dat ik erover moet schrijven.” Ze schudde haar hoofd. „Sommige dingen die je achter wilt laten.”

Toen we in de auto stapten en mijn vader begon de rit naar het noorden, verwerkten we de dag. Ik hield me vast aan het beeld van de jonge krijgsgevangenen, starend naar hun gezichten, me afvragend over hun verhalen — en voelde het gewicht en de gratie van verhalen. Van de geschiedenis.